Door Alex Koks
Uit nieuw voorlopig onderzoek uit de Verenigde Staten blijkt dat een kennisrijk curriculum ervoor kan zorgen dat leerlingen niet alleen hogere resultaten behalen in begrijpend lezen, maar ook op rekenen en wereldoriëntatie (science). Wat kunnen we van het onderzoek leren voor ons onderwijs in Nederland?
Voor kinderen die vanuit huis minder kennis meekrijgen kan een kennisrijk curriculum zelfs achterstanden “elimineren”, aldus educatief journalist Natalie Wexler. Emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie Paul Kirschner schreef op twitter: “De effectgrootte was groot voor kinderen op scholen met een hoog inkomen en het was gigantisch voor kinderen op scholen met een laag inkomen!”. Dit zijn de voorlopige conclusies uit een nieuw onderzoek waar onder andere hoogleraar en psycholoog Daniël Willingham aan heeft meegewerkt. Het onderzoek keek naar ruim 2.000 leerlingen in de Verenigde Staten die meer dan vier jaar een kennisrijk curriculum hebben gevolgd.
Wat weten we uit het nieuwe onderzoek?
Uit het voorlopige onderzoek blijkt dat kinderen die gedurende ten minste vier jaar een inhoudsrijk, kennisopbouwend curriculum volgen vanaf de kleuterschool, gemiddeld beter presteren dan hun leeftijdsgenoten op gestandaardiseerde begrijpend lezen-toetsen. Zo lazen de kinderen uit de scholen met een kennisrijk curriculum over het algemeen beter en begrepen zij meer. Aanvullend zag men ook dat het curriculum een positief effect had op andere vakken, zoals rekenen en de toetsen van natuur en biologie.
Natalie Wexler legt uit dat als je het effect zou vertalen naar Verenigde Staten als geheel dat het land van de 15e naar de 5e plek zou verschuiven van landen die het beste presteren op een internationale leestoets die wordt gegeven aan groep 6.
Naast een algemeen positief effect op alle leerlingen, lijkt een kenniscurriculum ook een groot compenserend effect te hebben voor kinderen uit gezinnen met een lager inkomen. Dit effect lijkt zo groot dat deze kinderen op hetzelfde niveau gaan presteren als hun leeftijdsgenoten uit gezinnen met een hoger inkomen. Natalie Wexler omschrijft het effect als het ‘elimineren van achterstanden’.
Dit resultaat is enorm belangrijk. Het laat zien dat een kennisrijk curriculum heel veel kansen kan hebben om de kansenongelijkheid aan te pakken. Door kinderen gericht te helpen met het opbouwen van kennis, zorg je ervoor dat de thuissituatie een minder grote rol gaat spelen. Kennis voor kansen dus!
Waarom we niet vroeg genoeg kunnen beginnen met kennisopbouw
De scholen die participeerden in het onderzoek gebruikten een Core Knowledge Curriculum. Dit curriculum richt zicht op het volgen van een gestructureerde opeenvolging van specifieke onderwerpen die kennis uit de zeven vakgebieden (taal, rekenen, natuur en techniek, geschiedenis, aardrijkskunde, beeldende kunst en muziek) integreert. Het idee hiervan is dat dit leerlingen helpt om systematisch hun kennis en begrip van de wereld op te bouwen. Het curriculum stelt kinderen daarmee bloot aan een brede, informatierijke curriculum die gaat over verschillende onderwerpen. Ook is het curriculum gericht op het uitbouwen van mondelinge woordenschat en wordt leesonderwijs geïntegreerd om woordenschat, kennis en luistervaardigheid gezamenlijk te ontwikkelen.
Een belangrijk aspect van het curriculum is dat het start in de onderbouw. Dit nieuwe onderzoek laat hiermee dus ook de impact zien van het zo vroeg mogelijk beginnen met een robuust en cumulatief kenniscurriculum.
Het opbouwen van kennis kost veel tijd en vergt gerichte inzet van de school en leraren. Maar door zo te investeren in kennisopbouw, investeer je samen op de lange termijn en help je kinderen een grotere ‘kritische massa aan kennis’ te ontwikkelen. Dit hebben kinderen nodig om nieuwe teksten namelijk te begrijpen, waardoor kinderen uiteindelijk (en het onderzoek laat dus zien dat dit een paar jaar kan duren) beter kunnen presteren op begrijpend lezen-toetsen. Het is als een sneeuwbal die van een berg afrolt. Hoe groter de sneeuwbal, hoe meer kennis eraan blijft plakken en hoe sneller de bal gaat rollen!
Wat kunnen we hieruit meenemen? Een aantal punten op een rij
- Een kenniscurriculum kan ervoor zorgen dat kinderen die thuis minder kennis meekrijgen, dit op school inhalen. Een kenniscurriculum heeft hierdoor een compenserend effect.
- We moeten zo vroeg mogelijk inzetten op kennisopbouw. Hoe vroeger je start met een robuust en cumulatief kenniscurriculum, hoe groter de impact op lange termijn!
- We moeten geen ‘curriculumgat’ laten in groep 3 en 4. Door juist daar kennis te blijven opbouwen, volgens een vooraf goed doordacht curriculum, zorg je voor een langetermijn-impact.
- Per thema of onderwerp moeten we kinderen tijd geven om kennis te leren. Van het ene onderwerp naar het andere springen helpt kinderen niet. Zeker de kinderen met weinig voorkennis niet! (Denk aan de sneeuwbal: als je elke keer opnieuw begint, ontstaat er geen kritieke massa). Zorg daarom voor minimaal een paar weken waarbij kennis vaak in verschillende vormen terugkomt.
- Hoewel begrijpend leesstrategieën belangrijk zijn op de korte termijn, is het voor de lange termijn vooral van belang dat kinderen relevante kennis hebben van het onderwerp waarover ze lezen, om de tekst goed te kunnen begrijpen. Als je dus begrijpend leesstrategieën eenmaal geleerd hebt, moet je ze vooral blijven toepassen. Daarna is kennis(opbouw) nodig om op de lange termijn beter te worden in begrijpend lezen. Lezers die relevante kennis hebben – ofwel van het onderwerp waarover ze lezen, ofwel van algemene kennis – hebben meer kans om een tekst te begrijpen.
Kan een kennisrijk curriculum achterstanden elimineren?
De voorlopige resultaten laten hier hele positieve resultaten van zien! Het onderzoek is nog niet definitief en moet er nog veel gebeuren, aldus Daniël Willingham die aan het onderzoek heeft meegewerkt. Toch lijken de data en voorlopige resultaten veelbelovend!
Bronnen:
– Het onderzoek is te vinden op: https://edworkingpapers.com/ai23-755
– Het artikel met de samenvatting is te vinden op: https://www.forbes.com/sites/nataliewexler/2023/04/09/dramatic-new-evidence-that-building-knowledge-can-boost-comprehension-and-close-gaps/?sh=2219f3a17725