Een kijkje in de keuken bij OBS de Schatgraaf
OBS de Schatgraaf in Arnhem maakte de overstap van methodegebonden werken naar thematisch werken, op basis van het Nederlands Kennis Curriculum (NKC). Hiervoor werkte de Schatgraaf in een Professionele LeerGemeenschap (PLG) met leerteams, waardoor er al een sterke basis lag voor het zelf onderwijs ontwerpen in leerteams. Harm Gerritsen is kwaliteitscoördinator op De Schatgraaf en vertelt meer over hoe hij en de rest van de school deze transitie hebben meegemaakt.
“Ik zie leerkrachten veel meer boven hun lesstof staan”
Hoewel wij, voordat we met NKC startten, in blokken van drie à vier weken een thema uit een methode gaven, misten we de samenhang tussen de vakgebieden. Zo gaven we in een periode alleen een geschiedenisthema en de periode erna alleen een aandrijkskundethema. We hadden het gevoel veel losse lesjes te geven, waarin we een verminderde mate van betrokkenheid zagen. Daarnaast bleken sommige resultaten van het (facultatieve) onderdeel wereldoriëntatie, toen nog onderdeel van de doorstroomtoets, lager te liggen dan wij van onze leerlingen verwachtten. Daarom besloten we met het NKC te gaan werken.
In het begin hadden de leerteams moeite om met het NKC te starten. Het zorgen voor een gelijke kennisbasis en het maken van keuzes gericht op het ontwikkelen van sterke lessen was uitdagend. Daarnaast lag de focus meer op het product dan op het proces. Het voorbereiden van een sterk thema is een uitdaging geweest, maar inmiddels krijgen wij daar steeds meer grip op. Dit zien wij terug in het feit dat de thema’s planmatiger aangepakt worden.
Kennisrijk onderwijs motiveert leerlingen, leerkrachten en ouders
We zien dat kennisrijk onderwijs enorm motiveert. Ook ervaren leerlingen de kracht van samenhang. Binnen de lessen zien we een hoge mate van betrokkenheid, zowel in de klassen als ook om de school. Het team is trots op het onderwijs dat wij aan de leerlingen mogen geven.
Leerlingen zijn enorm gemotiveerd en enthousiast. Dit krijgen wij ook terug van ouders. Je ziet het contrast tussen met en zonder een thema werken goed terug. Zo klaagden leerlingen buiten een thema over het feit dat de losse lessen begrijpend lezen niet tot de verbeelding spraken. Binnen een thema echter waren zij juist enorm nieuwsgierig naar de verbinding tussen voorkennis en nieuwe kennis.
Een duurzame investering
De grootste verandering is inmiddels ingezet. Het curriculum kun je zien als een bouwtekening en de vakmensen (leerkrachten) bouwen de lessen binnen het thema. Hierin speelt men in op de wijze waarop het onderwijs binnen de thema’s aansluit op onze visie en op goed onderwijs.
Het is enorm veel waard. Leerkrachten krijgen steeds beter inzichtelijk welke doorgaande lijnen er zijn. Zij spelen in op de benodigde voorkennis voor onze leerlingen, maar ook voor henzelf. Het team is veel kritischer geworden op het onderwijs dat men geeft. De verwachtingen zijn hoog en we zijn gericht op het bieden van gelijke kansen voor al onze leerlingen.
Over tien jaar hebben wij alle thema’s uitgewerkt, gegeven voor de klas en daardoor weer versterkt. Ook werken wij dan nog steeds aan een duurzame onderwijsverbetering. Ik ben zeer benieuwd naar de kennis van onze leerlingen die dan gedurende acht jaar het thematisch onderwijs binnen het NKC hebben gevolgd.
Wat heb je nodig als school om met NKC aan de slag te kunnen?
Vanuit het NKC hebben wij inmiddels sterke handleidingen ontwikkeld, gericht op het implementeren van het NKC op scholen en het voorbereiden van de thema’s. De handleidingen nemen stapsgewijs een team mee en dragen bij aan een gedegen plan van aanpak. Daarnaast zijn er trainingen ontwikkeld die een team helpen bij het implementatieproces.
Om het NKC succesvol te implementeren, is het belangrijk dat je met je team op een duurzame wijze kan werken aan onderwijsverbetering op de lange termijn. Dit proces heeft tijd nodig. Een sterk ontwikkelteam binnen de school dat goed gecoördineerd wordt en waarin draagvlak gecreëerd wordt, is zeker een aanbeveling.
“De leraar krijgt zijn ambacht weer terug”
Van de leraren heb je een gelijke kennisbasis nodig, waarin de visie en de achtergrond van het NKC glashelder zijn. Binnen mijn school hebben de leerkrachten en leerteams bovendien een kwaliteitscoördinator (KC’er) nodig die prikkelt, maar ook regelmatig op de rem trapt. Leerkrachten zijn kritisch op hun eigen lessen, maar hebben het ook geregeld nodig om vanuit een ander perspectief te kijken naar het proces waaraan zij deelnemen.
Het startpunt is duidelijk zicht hebben op de visie op goed onderwijs. Ons team is dan in staat leerlingen gelijke kansen te bieden. Ook is het belangrijk dat het team expliciete directe instructie kan geven. Zo weet het team dat kennis voor vaardigheden gaat. Leerkrachten zijn in staat verschillende didactische leerstratiegieën binnen een goed klassenmanagement en een veilige gestructureerde omgeving aan te bieden.
Het werken met het NKC zorgt voor een stevig fundament, waarop je als leerkracht sterke thema’s en lessen kunt bouwen. Door hoge verwachtingen te hebben van al jouw leerlingen, bied je leerlingen gelijke kansen die invloed hebben op het verkrijgen van grip op het leren en het leven. De verandering van werken met een methode naar het werken met het NKC vraagt tijd en energie, maar is het dubbel en dwars waard. De leerkracht krijgt zijn ambacht weer terug.